Lang leve de domme mens!

“Natuurlijk!” zei ik, toen ik werd gevraagd om een column te schrijven over de CVI (Consortium voor Innovatie) conferentie in Noordwijkerhout. Dom.. dacht ik later, want schrijven is niet mijn hobby. Gelukkig bestaan er tegenwoordig AI chatbots die uitkomst bieden. Zoals op veel congressen stond AI ook tijdens de CVI in het middelpunt van de belangstelling. Diverse workshops gingen in op de nieuwste mogelijkheden en er werd gediscussieerd over de gevaren van AI. Wat dat betreft is het alsof we in een soort sciencefictionfilm zijn beland waar de computer steeds meer kan en overneemt, maar dan zonder de coole laserwapens en vliegende auto’s. In plaats daarvan hebben we slimme apps die ons huiswerk maken en ons zonder nadenken navigeren naar het huis van tante Truus. Handig? Absoluut. Maar maakt het ons niet alleen maar dommer?

De domme mens en slimme AI
De keynote van Chris Verhoeven ging hier op een mooie manier op in. Verhoeven is universitair hoofddocent aan de TU Delft. Chris werkt aan een nieuw soort robot die geheel op eigen houtje nieuwe plekken in de ruimte zal gaan ontdekken. Zo’n robot moet natuurlijk slim genoeg zijn om tijdens zijn tocht zelfstandig juiste keuzes te maken en is dus volgestopt met AI. “De kracht van AI zit enerzijds in een eindeloze hoeveelheid data die doorzocht kan worden om tot een keuze te komen. Anderzijds kunnen robots, anders dan wij, ‘gedachten’ met elkaar delen.” zegt Verhoeven. Maar betekent het dat AI daarmee slim is? Als we uitgaan van ChatGPT’s definitie van een ‘domme beslissing’, dan is het simpel. “Een ‘domme beslissing’ is een term die vaak gebruikt wordt om een keuze te beschrijven die gemaakt is zonder voldoende overweging of informatie.” De mens is daarmee bij voorbaat al dommer dan een AI. Maar wat als AI steeds slimmer wordt en wij nóg dommer?

Onlogische sprongen met briljante inzichten
Verhoeven beschreef tijdens zijn keynote de ontwikkeling van de mens en verschillende uitvindingen die ons tot hier hebben gebracht. Zijn dat allemaal “slimme” keuzes geweest? Hoe hebben we vuur leren maken en de lucht weten te bedwingen? Er zijn ongetwijfeld een hoop holbewoners gesneuveld tijdens het leren omgaan met vuur, maar goed die waren ook niet al te snugger natuurlijk.. maar uiteindelijk is het ze gelukt! Ook later bij het leren vliegen is er menig piloot verongelukt en zijn we, hoewel dat het aantoonbaar “dom” was, toch doorgegaan. Dit maakt ons uniek en volgens Verhoeven eigenlijk veel slimmer dan robots. “Het is die menselijke neiging tot onlogische sprongen die ons tot de meest briljante inzichten leidt.” Zou een AI dat kunnen? Een algoritme dat plotseling besluit om een pauze te nemen en naar de wolken te staren? Ik denk het niet..

Rode apen
Het verhaal over “domme” keuzes deed me denken aan een lezing van Jef Staes. Hij vertelde over “rode apen”. Rode apen zijn mensen die tegen de stroom in gaan en ideeën voorstellen die rigoureus anders zijn. Vaak worden deze “rode apen” snel door een team afgeschoten. Je weet wel, iemand die met een nieuw idee komt waarvan de oude garde zegt: “We doen het gewoon zoals we het altijd doen, want dat werkt prima. In deze tijd van technologische ontwikkeling gebeurt dat steeds vaker. “Studenten AI laten gebruiken? Daar worden ze alleen maar dommer van!”

AI als muze
Hoe zit het nou? Is AI een bedreiging voor onze intelligentie, of kan het juist een bondgenoot zijn en moeten we de rode apen omarmen? Misschien moeten we AI zien als een soort muze, een inspiratiebron die ons de ruimte geeft om nog dommere dingen te doen. Terwijl de AI zich bezighoudt met de logica en de data, kunnen wij ons nog meer overgeven aan het onvoorspelbare, het absurde, het geniale. Laten we dus niet te bang zijn voor AI, wie weet wat voor ‘domme’ uitvindingen er nog in het verschiet liggen, dankzij AI!

Ruimte maken voor creativiteit
Dus, de volgende keer dat je Siri vraagt om het licht uit te doen, bedenk dan dat je niet lui bent, maar ruimte maakt voor creativiteit. En wie weet, misschien is dat wel het moment waarop je je eigen zwaartekrachttheorie bedenkt. Of niet. Maar dat is het mooie van mens zijn: we hebben de vrijheid om dom te zijn, en dat is iets wat geen enkele AI ons ooit kan afnemen.

Deze column is geschreven met behulp van Co-pilot en een beetje van mijn eigen domheid.

Richard Overwijk, Adviseur Blended leren, Deltion College

Meer voor docenten